Tentoonstellingen

De Makerij

Een gloednieuw museumlabo

De weg van een vel papier tot een volwaardige speelkaart is er een van vele stappen en zorgvuldig vakmanschap. In De Makerij, de nieuwe museumopstelling van het Speelkaartenmuseum, krijg je een uniek inzicht in de vele processen die een speelkaart-in-wording doorloopt. Naast het bedrukken van de kaarten is de afwerking van groot belang: het snijden, afronden van de hoeken, glanzen, vergulden en verpakken. Speelkaarten worden immers intensief gebruikt en krijgen in hun leven flink wat te verduren. Papierveredeling speelt een cruciale rol in de uiteindelijke kwaliteit van de speelkaarten. De 19^de-eeuwse Turnhoutse papierfabrikanten waren best inventief en zochten voortdurend naar manieren om hun kaarten duurzamer te maken. Een typisch Turnhoutse innovatie is bijvoorbeeld de 'overwas', een techniek om kaarten van een beschermende laklaag te voorzien.

Naast de productie van speelkaarten richt De Makerij zich ook op de rol van de letterzetter of typograaf. Die plaatste handmatig en met uiterste precisie loden letters naast elkaar om woorden en zinnen te drukken. Zijn keuzes tussen kapitaalletters, onderkastletters, schreefletters, marges en interlinies maakten hem, naast doorgewinterde ambachtsman, ook een ware kunstenaar.

Met De Makerij zet het Speelkaartenmuseum de toon voor de toekomst. De opstelling neemt je mee doorheen de boeiende geschiedenis van de papier- en speelkaartenindustrie en moedigt kinderen en volwassenen aan om ook zelf aan de slag te gaan.

Kom het zelf zien, voelen, ruiken en vooral proberen in dit gloednieuwe museumlabo.

Focusexpo: Turnhoutse Triomf

Aansluitend op De Makerij kun je genieten van een kleine, periodieke focusexpo die telkens een ander aspect van de rijke museumcollectie belicht. De eerste editie ‘Turnhoutse Triomf’ toont aan dat de speelkaartenindustrie afhankelijk is van veel meer dan louter techniek. Voordat Turnhout dé speelkaartenhoofdstad van België - en ver daarbuiten - werd, kon Brussel met die titel pronken. Revoluties, veranderende grenzen en een flinke dosis toeval zorgden in de periode 1750-1850 echter voor een omwenteling. Staalboeken, documenten en bijzondere kaartspellen illustreren de bloei van de Brusselse en Turnhoutse ateliers.

'Turnhoutse Triomf' loopt nog tot en met 16 maart 2025
'TEST! Buigen of Breken' is de volgende focusexpo, deze is te zien vanaf eind maart 2025

Leve het lot! Over de kunst van het spel

Kaartspelen is van alle tijden, generaties en rangen. Iedereen speelt kaart, al eeuwenlang, en dat is ook kunstenaars niet ontgaan. De meeste mensen spelen van kinds af aan. Je doorstaat het spel alleen of in gezelschap, net zoals in het echte leven. Je leert je tegenspeler kennen, kansen afwegen, keuzes maken, een strategie bedenken, en wie weet een flirt of romance aanwakkeren.

Toch worden kaartspelers ook vaak niet erg flatterend afgebeeld: ze vloeken, drinken, maken ruzie en gaan zelfs met elkaar op de vuist. De donkere kant van het leven. Welke weg bewandel je: ga je voor het eerlijke, rustige spel waarbij je vaardigheden en inzichten leert, of verlies je jezelf in gokken, valsspelen en bedriegerij? En wat brengt de toekomst? Er zijn eervolle winnaars en roemloze verliezers. Is het leven gewoon een kwestie van je kaarten goed uit te spelen of is er meer nodig?

Met ‘Leve het lot!’ geeft het Speelkaartenmuseum een blik op de rol van het kaartspel in de Westerse kunst. Het museum put hiervoor uit de eigen collectie, maar toont ook werken uit de verzameling die ze sinds 2019 in langdurige bruikleen heeft van de Nationale Loterij. Het gaat om boeken, spelautomaten, schilderijen en grafisch werk van bekende en minder bekende meesters, allemaal met als thema: het kaartspel. Een deel van deze collectie werd in 2019-2020 al getoond in de expo ‘Kaartspelers in de Kunst’. Momenteel trekt het museum de ‘schatkamer’ opnieuw open met een selectie die de reputatie van het kaartspel doorheen de eeuwen alle eer aandoet.

Met werken van onder meer: James Ensor, Jan Moerman, Marcel Stobbaerts, Ferdinand de Braekeleer, Johan Clarysse, ...